Frazeologizmy jako sposób na bogacenie słownictwa

Powtórka nr 4 

Co powtórzyć?

• nadal rodzaje i gatunki literackie- wracamy do tego
• nadal części mowy!

Dodatkowo- FRAZEOLOGIZMY

1. Typy frazeologizmów:

a) wyrażenia ( bez czasownika) np. syzyfowa praca

b) zwroty ( z czasownikiem) np. mieć dwie lewe ręce

c) frazy ( pełne wypowiedzenie) np. Baba z wozu, koniom lżej.

2. Źródła frazeologizmów:

Niektóre stałe związki frazeologiczne mają swe korzenie w:

• Biblii (np. alfa i omega – pierwotnie „początek i koniec”, czyli określenie Boga; obecnie: „człowiek wszystkowiedzący” lub „człowiek wszechwładny”)
• mitologii (np. puszka Pandory, czyli źródło problemów)
• literaturze (np. dantejskie sceny – odniesienie do obrazu piekła w Boskiej komedii Dantego; obecnie: „straszne wydarzenia”, „przerażające zajścia”)
• historii (np. wrócić na tarczy: „ przegrać walkę")
• dawnych obyczajach (np. podać czarną polewkę, rzucić rękawicę)
• życiu codziennym (np. stanąć kością w gardle, siedzieć z założonymi rękami, z niejednego pieca chleb jeść)

3. Poćwiczyć znajomość frazeologizmów, wykonując test:

1. Znajdź błędy w podanych związkach frazeologicznych i podaj ich prawidłową formę. Wyjaśnij ich znaczenie.
A. Szukać igły w trawie. ..........................................................................................................................................................................................................................................................................
B. Mieć duszę w plecaku. .......................................................................................................................................................................................................................................................................
C. Wpaść z deszczu pod parasol. ..........................................................................................................................................................................................................................................................
D. Deser po obiedzie. ............................................................................................................................................................................................................................................................................
E. Sprzedać pierwsze skrzypce. .............................................................................................................................................................................................................................................................
F. Ruszać się jak pszczoła w miodzie. ....................................................................................................................................................................................................................................................
2. Dopisz odpowiednie nazwy zwierząt, które zwyczajowo określają podane cechy:
a) uparty jak .......................................................................................................................... 
b) głodny jak ..........................................................................................................................
c) wierny jak .......................................................................................................................... 
d) przebiegły jak ....................................................................................................................
e) odważny jak ....................................................................................................................... 
f) łagodny jak .........................................................................................................................
3. Podane związki podziel na dwie grupy: mające swoje źródło w Biblii i pochodzące z mitologii.
a) manna z nieba,    
b) stajnia Augiasza,  
c) nić Ariadny, 
d) Sodoma i Gomora,   
e) syn marnotrawny  
f) róg obfitości,   
g) jabłko niezgody,   
h) zakazany owoc,  
i) koń trojański,   
j) zamienić się w słup soli,   
k) droga krzyżowa,  
l) puszka Pandory,  
ł) ziemia obiecana,   
m) kozioł ofiarny,  
n) pięta Achillesa,  

A. Frazeologizmy pochodzące z Biblii ...........................................................................................................
B. Frazeologizmy pochodzące z mitologii ......................................................................................................
4. Podane związki frazeologiczne podziel na zwroty i wyrażenia.
a) na złodzieju czapka gore,   
b) zimny prysznic,   
c) czarno na białym,   
d) pasuje jak wół do karety,   
e) trafiła kosa na kamień,  
f) przyszła koza do woza, 
g) nocny Marek,    
h) groch z kapustą,  
i) machnąć na coś ręką,   
j) gruszki na wierzbie,   
k) oczko w głowie,  
l) mieć głowę na karku.
A. zwroty: ............................................................................................ 
B. wyrażenia ........................................................................................
5. Podane czasowniki połącz z odpowiednimi rzeczownikami i wyrażeniami w poprawne związki frazeologiczne.a) oddawać ...........................................................................................................................................................................,  
b) brać ...............................................................................................................................................................................,
c) stawiać ..............................................................................................................................................................................,
d) kręcić ...............................................................................................................................................................................,
e) przysparzać ......................................................................................................................................................................,
f) spełniać .............................................................................................................................................................................,
g) ponosić, ............................................................................................................................................................................,
h) zabierać ............................................................................................................................................................................,
i) tracić ...............................................................................................................................................................................,
j) odnosić ...............................................................................................................................................................................,
k) sprawować .........................................................................................................................................................................,
l) darzyć ...............................................................................................................................................................................,

uczucie, honory, warunki, władza, udział, nos, kłopoty, marzenia, głos, klęska, zwycięstwo, nadzieja
6. Do każdego ze związków dobierz odpowiedni zwrot.
1. Kłamać jak z nut ............................................................... 
2. Patrzeć jak sroka w gnat ..................................................
3. Chodzić jak paw ............................................................... 
4. Mieć węża w kieszeni  ......................................................
5. Szukać igły w stogu siana  ............................................... 
6. Dać nogę .........................................................................
7. Oddać ostatnią koszulę  .................................................. 
8. Mieć na kogoś oko. .........................................................
A. uciec,    B. poświęcić wszystko,    C. sprytnie kłamać,     D. dumnie kroczyć,    E. byś skąpcem,    F. bezmyślnie patrzeć,    G. na próżno czegoś szukać,     H. obserwować 
7. W podanych związkach brakuje pewnych wyrazów. Wpisz je.
A. Zachowywać się jak ................................................................................... w składzie porcelany.
B. Mieć......................................................................................................................... na ramieniu.
C. .......................................................................................................... się komuś zjeżył na głowie.
D. Wstać ................................................................................................................................ nogą.
E. Mieć cały dom na ........................................................................................................................
F. Myśleć o niebieskich ...................................................................................................................
G. Mieć oczy i uszy ..........................................................................................................................
8. Jeden z podanych związków frazeologicznych jest błędny. Który? Jak powinien brzmieć?
A. Obliczyć coś pi razy oko.   
B. Trafić jak kulą w płot.
C. Mieć serce w przełyku.  
D. Zrobić wielkie oczy. 
E. Mieć węża w kieszeni.   
F. Wbić sobie coś do głowy

Odp. ......................................................................................................................................................
9. Który związek nie jest wyrażeniem?
A. Jabłko niezgody,      
B. Bajońskie sumy,    
C. Marzenie ściętej głowy,    
D. Iść jak na ścięcie.Odp. ......................................................................................................................................................


10. Związek frazeologiczny iść na ścięcie oznacza:
A. iść bardzo niechętnie,        
B. spieszyć się,        
C. nie móc się doczekać,      
D. iść z radością.
11. Do podanych związków dopisz pierwsze słowo: 
a) ..................................................................................................................................... bez ogródek.
b) ........................................................................................................................ jeden przez drugiego.
c) ............................................................................................................... co ślina na język przyniesie.
d) ..................................................................................................................... coś komuś w żywe oczy.
12. A oto fragmenty przysłów o biblijnym rodowodzie. Dopisz do nich brakujące części: A. ........................................................................................................................... ten od miecza ginie.
B. Kto sieje wiatr .................................................................................................................................... 
C. ......................................................................................................................... i Salomon nie naleje.
13. Poniższe związki kojarzą się z niebem i chmurami. Uzupełnij brakujące wyrazy i napisz co oznaczają: a) drapacz …......................................................................................................................................... 
b) bujać w  ….........................................................................................................................................
c) być w siódmym …...............................................................................................................................
d) oberwanie …......................................................................................................................................
e) chodzić …..........................................................................................................................................
f) poruszyć ….........................................................................................................................................
14. Zaznacz prawidłowe odpowiedzi: A. O niezbyt mądrej wypowiedzi kogoś mówi się: „powiedział…”
a)  co w trawie piszczy,    
b)  co wiedział,
c) nie wiedzieć kiedy,   
d) co tylko mógł.Odp. ...........................
B. Kto robi z igły widły?
a) ten, kto wyrabia narzędzia,   
b) ten, kto przesadza, wyolbrzymia błahe sprawy
c) ten, kto ma chaos w głowie  
d) ten, kto z czegoś małego potrafi zrobić większeOdp. ...........................
C. Kto rzepkę skrobie?
a) każdy sobie    
b) uczestnik teleturnieju „Familiada”
c) dziadek z babką    
c) diabeł z wozuOdp. ...........................
D. Kto „nie taki straszny, jak go malują”?
a) wilk,  
b) diabeł, 
c) osioł  
d) lisOdp. ...........................
15. Dokończ poniższe związki frazeologiczne, wywodzące się z Biblii: 
a) hiobowa ....................................................................................................
b) gołąbek .....................................................................................................
c) nie czyń drugiemu .....................................................................................
d) Nie wie lewica ............................................................................................
e) cichy jak ....................................................................................................
f) sąd .............................................................................................................
g) mądry jak ..................................................................................................
h) rzeź ...........................................................................................................
16. W poniższych zdaniach zamień podkreślone wyrazy na bliskoznaczne związki frazeologiczne: 
A. W moim domu działy się ostatnio okropne sceny. ................................................................................................................................................................................................................................
B. Temu człowiekowi pożyczyłem pieniądze, a on teraz chce się wymigać. ...............................................................................................................................................................................................
C. Ja już od dawna toleruję jego wady. .....................................................................................................................................................................................................................................................
D. Marta w każdym towarzystwie chce być osobą najważniejszą. ..............................................................................................................................................................................................................

17. W poniższych związkach i przysłowiach podkreśl tylko te wyrazy, które mają je uzupełnić:
A. Gdzie kucharek (pięć, sześć, siedem, osiem), tam nie ma co jeść.
B. Baba z (piekła, domu, wozu, konia), koniom lżej.
C. Gdyby kózka nie (biegała, skakała, chodziła, mówiła), to by nóżki nie złamała.
D. (Złymi, dobrymi, pięknymi, wartościowymi) chęciami piekło jest wybrukowane.
E. Biednemu zawsze (wichura, wiatr, burza, deszcz) w oczy.
F. Cicho jak (makiem, owsem, prosem, koniczyną) zasiał.
G. Siedzi jak na (polskim, greckim, tureckim, włoskim) kazaniu.

Odp. ......................................................................................................................................................
18. Rozpoznaj i wpisz słowa, które razem z podanymi niżej tworzą związki frazeologiczne. 
a) niedźwiedzia ......................................................................................................................................,
b) ............................................................................................................................................ niezgody,
c) trafiła kosa na ...................................................................................................................................., 
d) ................................................................................................................................................... owca,
e) ....................................................................................................................... jak kura pazurem trącić, 
f) lwia .......................................................................................................................................................
19. Popraw błędy w przysłowiach: 
a) Zejść komuś z ręki. .............................................................................................................................
b) Nie wszystko złoto, co się święci. ........................................................................................................
c) Czuć pismo palcami ............................................................................................................................
d) Pańskie oko konia widzi. .....................................................................................................................
20. Który z podanych związków frazeologicznych jest wyrażeniem? Dlaczego? 
a. Dolewać oliwy do ognia
b. O rzut kamieniem.
c. Gdyby kózka nie skakała, to by nóżki nie złamała.
Odp. Ponieważ ........................................................................................................................................................................................................................................................................................
21. Popraw błędne frazeologizmy.a) Usiąść na laurach ............................................................................................................................., 
b) Stanąć jak słup .................................................................................................................................,
c) Trafił się ślepej kurze robak. ............................................................................................................., 
d) Mocować się z myślami .....................................................................................................................,
e) Brakuje mu czwartej klepki ................................................................................................................, 
f) Nie kiwnąć palcem .............................................................................................................................,
g) W czapce urodzony ..........................................................................................................................,  
h) Nudny jak flak z olejem .....................................................................................................................,
i) Naważyć komuś piwa .........................................................................................................................,  
j) Robić coś na ćwierć gwizdka .............................................................................................................,
k) Splatać androny ..............................................................................................................................., 
l) Mieć długi język ...................................................................................................................................
22. Do poniższych powiedzeń i przysłów wstaw brakujące rzeczowniki. 

A. Jedna ……............................................................................................................... wiosny nie czyni.
B. Na pochyłe drzewo wszystkie …….......................................................................................... skaczą.
C. Trafiło się jak ślepej ……....................................................................................................... ziarnko.
D. Kupił …….............................................................................................................................. w worku.
E. Lepszy ……................................................... w garści, niż.................................................. na dachu.
F. Jestem zdrów jak …….........................................................................................................................
G. Porusza się jak …….......................................................................................... w składzie porcelany.
H. Pokażę ci, gdzie …….............................................................................................................. zimują!

O innych częściach mowy

Powtórka nr 3 części mowy cd. 

Materiały znajdują się w ćwiczeniach dla kl. I, str. 49-69 lub w innych źródłach.

• podział na odmienne i nieodmienne części mowy, samodzielne i niesamodzielne części mowy
• fleksja jako dział gramatyki zajmujący się częściami mowy

• przymiotnik- stopniowanie  ( typy stopniowania) i pisownia przymiotników złożonych, np. czerwono-zielony , jasnozielony
• przysłówek- pochodzący od przymiotnika, np. ciekawy-ciekawie i niepochodzący od przymiotnika, np. ukradkiem
• liczebnik i jego typy:główny, porządkowy,zbiorowy i ułamkowy, odmiana liczebników wielowyrazowych, zastosowanie liczebników zbiorowych, np. troje dzieci, pięcioro drzwi, dwoje uszu
• zaimek jako zastępca innych części mowy- rzeczowny, przymiotny, przysłowny, liczebny.Dłuższe i krótsze formy przyimków ( mi - mnie, ci- tobie, mu-jemu)
• przyimek jako "przyklejka" do innych części mowy: w, za, do, o, przy, na, obok,zza, sponad, poza, znad,
• spójnik ("spajacz" wyrazów i zdań): i,oraz, a, ani, bądź, lub,albo, lecz, więc, że, toteż, dlatego,ponieważ, bo. Stosowanie przecinka przy niektórych spójnikach.
• partykuła jako część mowy, która zmienia i wzmacnia znaczenie wypowiedzi:  ( na pewno, chyba, niech, nie, czy, no właśnie, no (Podejdź no tutaj!), -że ( Zróbże to zadanie!)
• wykrzyknik jako wyraziciel uczuć, np. ach, aj, ech, przywołanie kogoś: halo!, hej!, stop!, wyrazy dźwiękonaśladowcze, np. miau, pif-paf, stuk-puk, a sio!

Czy chcielibyście tam mieszkać? O zabawnych i kłopotliwych nazwach miejscowości

      Pamiętam, że w dzieciństwie, kiedy podróż samochodem dłużyła się niemiłosiernie, tata dawał mi takie zadanie:  "Otwórz atlas samochodowy i w spisie poszukaj śmiesznych nazw". Rzeczywiście okazało się to świetną zabawą, podobnie jak śledzenie tablic z nazwami miejscowości mijanych po drodze. Muszę przyznać, że to była naprawdę niezła rozrywka. Dzisiaj patrzę na to zupełnie inaczej, bo jako dorosła osoba nie wyobrażam sobie być mieszkanką Krowiej Góry, obok której na wschód leży Stolec, na zachód Stare Rumunki, które Tupadły:-)

W minionym roku doszło do zmiany nazwy aż 114 miejscowości ze względu na ich obraźliwy charakter. Zajęła się tym Komisja Nazw Miejscowych i Obiektów Fizjograficznych przy Ministerstwie Administracji i Cyfryzacji. Dział gramatyki zajmujący się nazwami to onomastyka ( zajmuje się też imionami i nazwiskami).

Przykłady niefortunnych nazw, z których nie wszystkie doczekały się zmiany nazwy!

Krowia Góra, Parchacin, Wielka Bieda, Zimna Wódka, Złe Mięso, Wałki, Krowica Lesowa, Dyszobaba, Murzynowo Kościelne, Sucha Psina, Stolec, Biały Kał, Tumidaj, Browarek, Wytrzyszczka, Piekiełko, Stare Rumunki, Tupadły, Chlewiska, Kałowice, Sromowce Niżne i Wyżne, Sromów, Suków, Pieczonogi, Cyców, Górne Wymiary, Cipka, Pieścidła i Pupkowizna.

       Za to warto dodać, że są i takie nazwy miejscowości, które powodują, że do znanych miejsc nie musimy jechać za granicę, np.: Włochy, Wenecja, Moskwa, Syberia, Ameryka, Węgry czy Kolonia.

      

Pomoc, czyli wyprawa po moc :-)

        Czym jest pomoc? Jak ją rozumieć? Jak słowo pomoc funkcjonuje w języku? A że okazji do niesienia pomocy nigdy nie brakuje, przyjrzyjmy się temu słowu nieco bliżej.


pomóc

  

Słownik języka polskiego

pomóc — pomagać

1. «wziąć udział w pracy jakiejś osoby, aby ułatwić jej tę pracę»

2. «dokonać jakiegoś wysiłku dla dobra jakiejś osoby, aby jej coś ułatwić lub poratować ją w trudnej sytuacji; też: dać komuś coś»

3. «przydać się do czegoś»

4. «przyczynić się do czegoś, ułatwić coś»

Tyle słownik, a teraz porcja frazeologizmów.

nieść pomoc, wołać na pomoc, być pomocnym, prosić o pomoc, bratnia pomoc, na pomoc!,pierwsza pomoc, spieszyć komuś z pomocą, udzielić pomocy, oferować pomoc, korzystać z pomocy, pomoc naukowa

A co w literaturze? 

Biblia- pomoc Boga dla narodu wybranego-manna i przepiórki

Miłosierny Samarytanin pomaga pobitemu podróżnemu. Wdowa oddaje swój ostatni grosz.

mitologia- Ariadna pomaga wyjść Tezeuszowi z labiryntu za pomocą nici. 

Romeo i Julia- ojciec Laurenty daje Julii napój nasenny, aby uchronić ją przed ślubem z Parysem. Niestety, skutki okazały się tragiczne.

Dziady cz. II- podczas obrzędu mieszkańcy wsi pomagają duszom zmarłych.

Krzyżacy- Jagienka i Zbyszko pomagają Maćkowi wrócić do zdrowia- sadło z niedźwiedzia.

Przykładów jest o wiele więcej.

Pochodzenie wyrazu, jego etymologia? 

Nie są mi znane, ale oto moja propozycja: 

pomoc= pójście po moc i nabranie mocy dla dobra innych...

Ważne miejsce

Zapraszam po raz kolejny do czytania prac moich uczniów...

   Świat, w którym żyję na co dzień nie zawsze jest łaskawy. Są różne przeszkody. Ludzie, którzy nie zawsze dobrze życzą, wrogowie i pochlebcy, ale są i przyjaciele, rodzina, koledzy.Jednak jest to tylko kurtyna pomiędzy tym, co dzieje się w środku mnie, czyli moim własnym światem, a tym, który dzielę z ludźmi z całej kuli ziemskiej. 

     Przychodzą dni, kiedy wyłączam się z szarej rzeczywistości i wchodzę w stan logowania na inne życie. Jest ono idealne, ale niestety tylko wyobrażone i nikt nie może do niego wejść, oprócz ludzi z dobrym sercem, którym jeszcze coś się chce. Ten świat to mój azyl- nie ma tu żadnych przepisów, regulaminów, kodeksów, po prostu nie są potrzebne. Nikomu nie przychodzi do głowy dewastować miejsca, w których zazwyczaj przebywamy. Ludzie będący głównymi bohaterami moich myśli nigdy nie wiedzą, że uczestniczą w czymś takim, bo zależy tylko ode mnie. [...].

                                                                    / Bartosz- Mój a inne światy /

                                                                         ***

[...] Z mamą było coraz gorzej... z początku bolał ją brzuch, nie chciała jeść. W końcu zdecydowała się pójść do lekarza. Diagnoza okazała się groźna: torbiele na jajnikach. Miała kilka poważnych operacji, ale lekarze nie wycięli wszystkiego. Po kilku miesiącach dowiedzieliśmy się, że mama jest chora na raka. Teraz liczyła się tylko ona. Serie chemii, codziennie po kilka tabletek, żeby nie było przerzutów.Wiele nocy wtedy było bezsennych, no bo jak tutaj spać? W szkole też mi się nie układało, bo nie miałam z kim porozmawiać o problemach. Wszystko się psuło, komplikowało. Postanowiłam powiedzieć o wszystkim tacie, którego  nie widziałam od lat. Trudno, teraz na nic się nie oglądałam. Postanowiłam walczyć o życie mamy i nas.[...]

[...] Mój dom, choć już bez mamy, stał się mi bliski i ciepły, ale to zależało od nas i od tego, czy potrafimy w nim żyć bez tej ukochanej osoby. Ciężko mi było napisać tę historię, bo nie mogłam pohamować płaczu, ale byłam to winna mamie i sobie samej.

                                                                                                   Kinga-  /Jest takie miejsce /

                   

SMS- popularny skrótowiec

Słowo SMS pochodzi od angielskiego Short Message Service. Jest to skrótowiec ( literowiec), a nie skrót, więc nie powinien być zapisywany małą literą, ale w praktyce jest inaczej :-)
Wysyłamy SMS, a potocznie SMS-a, bądź – jeśli nie mamy ochoty albo telefonu – nie wysyłamy SMS-u  albo potocznie SMS-a. ( tutaj  ta pierwsza forma raczej się nie przyjmie, ponieważ mało kto używa końcówki -u).


Wzorcowa odmiana wg słownika poprawnej polszczyzny

M. SMS
D. SMS-u ( pot. SMS-a)
C. SMS-owi
B. SMS ( pot. SMS-a)
N. SMS-em
Msc. SMS-ie
w. SMS-ie!

Uwaga! Pisownia esemes ma charakter potoczny.

Powtórka nr 2    Części mowy- czasownik i rzeczownik

Powtarzaj wiadomości o 10 częściach mowy. Materiały znajdują się w ćwiczeniach dla kl. I i w wielu innych źródłach. Podaję te zagadnienia, które są szczególnie ważne.

CZASOWNIK- osoby, liczby, czasy, tryby, strony, aspekt,  forma osobowa i nieosobowa, a w tym imiesłowy przymiotnikowe! i przysłówkowe!  (ich funkcja w tekście), formy zakończone na –no,-to i bezokoliczniki.

RZECZOWNIK- przypadki, liczby, rodzaje,

·         odmiana przez przypadki ( temat i końcówka rzeczownika oraz tematy oboczne)

·         własne i pospolite, osobowe i nieosobowe, żywotne i nieżywotne,

·         rzeczowniki tylko w liczbie pojedynczej, np.: igliwie, młodzież, szlachta,

·         rzeczowniki tylko w liczbie mnogiej, np.: imieniny, wrota, skrzypce.

·         rzeczowniki nieodmienne, np.: kakao, alibi, jury, karate, safari, menu, kiwi

·         nietypowe rzeczowniki zakończone na –anin i ich skrócona odmiana w liczbie mnogiej, np. w D. mieszczanina- mieszczan

·         mieszana odmiana rzeczowników sędzia i hrabia

·         osobliwości w odmianie rzeczowników oko, ucho, brat, muzeum ( liczba mnoga). człowiek i rok (liczba mnoga)

Uwaga! Zawsze zastanów się nad funkcją składniową danej części mowy, np. rzeczownik jest przede wszystkim podmiotem, ale bywa też przydawką lub dopełnieniem albo co można osiągnąć poprzez nagromadzenie danej części mowy w jakimś tekście?

Ważyć a warzyć

              Trzeba przyznać, że polska ortografia do łatwych nie należy. Odwieczne pytania uczniów i nie tylko dotyczą najczęściej kwestii, dlaczego rz i ż, skąd ch i h, o co chodzi z ó i u. Dużo by mówić, ale chyba najprościej jest podeprzeć się historią i rozwojem naszego języka na przestrzeni wieków. Nie wyobrażam sobie ujednolicenia tej pisowni, choć z pewnością wszystkim byłoby łatwiej. Ale pomyślcie sami - co by było, gdyby nasze dzieje rozpocząć od XIX wieku, a o poprzednich zapomnieć i potraktować jako niebyłe??? Twierdzić, że polski król to tylko Stanisław August Poniatowski, a Bolesława Chrobrego pominąć? Tak samo jest z językiem, który ewoluował i  podlegał obcym wpływom. 

      Cieszmy się więc, mając możliwość posługiwania się polską ortografią - to nie lada wyczyn,        o obcokrajowcach nie wspominając i głęboko im współczując ;-).

                                           Dzisiaj kwestia: WAŻYĆ CZY WARZYĆ? Zależy co!

Pierwszy czasownik pochodzi od waga, stąd ważyć: słowa, towar, siebie; lekceważyć. Czyjeś losy się ważą.

Warzyć to gotować, a słowo wiąże się z war, czyli wrzątek. Tak więc warzyć piwo, strawę, kolację.

A swoją drogą, czy zdanie: Czyjś los się warzy zawiera błąd ortograficzny? Ja myślę, że nie i to kolejny dowód na to, że polska ortografia jest naprawdę nieodgadniona :-).

O najzdolniejszym z pokolenia Kolumbów

         Omawiając literaturę II wojny światowej, nie wolno pominąć Krzysztofa Kamila Baczyńskiego, który uczęszczał do jednej klasy w Gimnazjum im. Stefana Batorego z Alkiem, Rudym i Zośką, ale nie lubił szkoły, bo często chorował (astma) i miał spore zaległości. Mówi się o nim, że był świetnie się zapowiadającym, bardzo zdolnym i oryginalnym poetą. Badacze literatury są zgodni co do tego, że gdyby przeżył, byłby uznany za jednego z największych poetów polskich, obok Mickiewicza, Słowackiego, Kochanowskiego, Szymborskiej czy Herberta, a kto wie, może nawet przewyższyłby ich swoim talentem. Niestety, powstanie warszawskie było ostatnim wydarzeniem w jego krótkim życiorysie- zginął 4 sierpnia 1944 roku. Postrzał w głowę z rąk niemieckiego snajpera okazał się śmiertelny. Umarł w wieku 23 lat, pozostawiając po sobie ogromną pustkę i niedosyt jego wierszy (choć napisał ich 500), które do dzisiaj uznane są za małe arcydzieła pod względem niesamowitych wizji, skojarzeń i metaforyki. 

         Dominująca tematyka to groza wojny, katastroficzne wizje, często oparte na snach, przeczucie śmierci, żal utraconej młodości, apokalipsa i zagłada, ale także honor żołnierza, powinność Polaka. Można dostrzec te motywy w Elegii o chłopcu polskim czy w utworze Dwie miłości. 

          Ciekawym odłamem stały się utwory poświęcone kobiecie, najpewniej żonie, Barbarze Drapczyńskiej, która często stawała się bohaterką liryczną jego erotyków. Polecam wiersz Biała magia - to piękny i czuły obraz ukochanej, wyjęty jakby ze snu. Oryginalność przenośni- niesamowita! Zawsze wzruszały mnie relacje świadków o tym, że w dniu ślubu, w czerwcu 1942 roku wyglądali, jakby szli do I Komunii Św., a nie do ołtarza. Oboje szczupli, drobni, z młodzieńczymi twarzami. Pewnie nie spodziewali się, że zginą w ciągu miesiąca. Barbara pożegnała się z życiem 1 września 1944 po kilkudniowych cierpieniach, ponieważ została zraniona odłamkiem szyby w mieszkaniu swoich rodziców. Prawdopodobnie spodziewała się dziecka, a przed śmiercią nie zdążyła się dowiedzieć, że jej ukochany mąż nie żyje...

      Dzisiaj oboje leżą na Powązkach Wojskowych, niedaleko bohaterów Kamieni na szaniec i innych młodych, wspaniałych Polaków. 

   

 

Kamienie na szaniec w nowej odsłonie

             Dzisiaj miałam okazję obejrzeć wersję filmową opowieści, którą bardzo lubię i doceniam za to, co robi dla młodego czytelnika. Oczywiście mowa tutaj o utworze Aleksandra Kamińskiego, który poznałam już...sporo lat temu ;-) w szkole podstawowej. Pamiętam,że pytania do tej lektury miałam też na egzaminie wstępnym do liceum (tak, tak, kiedyś to decydowało o przyjęciu do szkoły średniej).  Od zawsze bohaterowie tej historii byli wzorcami i autorytetami dla młodzieży- wspaniali synowie, świetni uczniowie, ambitni harcerze i odważni konspiratorzy. Ale do rzeczy...jaki to film? Otóż nietypowy, inny, znacznie odbiegający od treści książki. Wprawdzie widzimy tutaj okupowaną Warszawę, scenerię typowo wojenną, a w tle często słychać ówczesny przebój -Tango Nocturno- ale...

        Już pierwsze kadry dają do zrozumienia, że reżyser miał swoją wizję, bo nie tak wyobrażałam sobie postacie Alka, Rudego i Zośki. Oglądający ze mną uczniowie chyba też: Rudy ma ciemne włosy, Zośka gra pierwsze skrzypce, a Alek zaginął w tłumie.No właśnie, ten ostatni u Kamińskiego wyróżniony poprzez ilość akcji i charyzmatyczną osobowość, w filmie schodzi na drugi plan, a szkoda. Nie wspominam już nawet o wątku jego miłości do Basi, bo go nie zauważyłam.

       Rozczarował mnie także sposób pokazania udziału chłopców w Małym Sabotażu, bo na lekcjach poświęcamy temu sporo czasu, a w filmie to tylko krótkie epizody, migawki. Co prawda, współczesna muzyka jest świetna i dynamiczna (Łukasz Targosz), ale w tym momencie film nie jest już dla polonisty i jego uczniów tylko i wyłącznie cenną pomocą naukową, lecz staje się odrębnym tworem artystycznym z oryginalną wizją reżysera.

Dało się także zauważyć, że lwią część filmu poświęcono akcji pod Arsenałem, w której odbijano Rudego, a właściwie chodzi mi tutaj o drastyczne sceny przesłuchań Janka Bytnara. W moim przekonaniu aktor grający tę rolę ( Tomasz Ziętek) zdecydowanie się wyróżnia, oczywiście na plus.Nie da się ukryć, że twórcy filmu zrobili wszystko, żeby jak najbardziej realistycznie pokazać męki Janka. Muszę przyznać, że te opisy czytane na lekcji zawsze wywoływały w uczniach szok, ale Paweł Edelman jako operator zdjęć poszedł dalej i nie szczędził krwawych ujęć, oj, nie szczędził. A może dlatego, że współczesna młodzież jest przyzwyczajona do tego rodzaju scen? Kto wie. Kątem oka widziałam jednak, że moi uczniowie mieli już dosyć, o nadwrażliwcach nie wspominając. Była nawet taka scena, w której obmywano Bytnara z krwi, a mnie od razu przyszła na myśl wizja Pana Jezusa zdjętego z krzyża. Może taki właśnie był zamiar reżysera- porównać tego młodego męczennika do Syna Bożego...

      Tyle o moich pierwszych odczuciach po obejrzeniu filmu. Ogólnie muszę stwierdzić, że wersja  Roberta Glińskiego mnie nie do końca przekonuje, może dlatego, że Jan Komasa w tym samym czasie wyreżyserował swoje świetne  "Miasto 44", ale mam nadzieję, że inni widzowie będą nieco łaskawsi w swoich opiniach.

Dzisiaj kolejne fragmenty prac konkursowych. Są to teksty pisane na konkurs Gimnazjaliści listy piszą organizowany przez Wojewódzką Bibliotekę i Centrum Animacji Kultury w Poznaniu. Zobaczcie,  jak różne mogą być Wasze powakacyjne przemyślenia.

      [...] Pamiętasz może tę zaniedbaną szatnię piłkarską na skraju naszej wioski, do której razem chodziliśmy? Na pewno sobie przypominasz. Otóż pewnego letniego dnia wybrałam się wraz z dziewczynami na spacer i zatrzymałyśmy się właśnie w tym miejscu. Gdy weszłam do środka, to aż się przestraszyłam. Czułam się jak na śmietnisku. Wszędzie papierki, butelki, puszki.. Chyba nie muszę Ci pisać, po czym te wszystkie pozostałości.. Po prostu jeden wielki bałagan. Stwierdziłyśmy, że nie możemy tak tego zostawić i po upływie trzech bardzo pracowitych i ciekawych wieczorów, przywróciłyśmy temu miejscu dawny blask. Jednak po kilku dniach okazało się, że nie tylko my odwiedzałyśmy opuszczoną budkę.                                                                                       

         Był tam ktoś jeszcze… Mężczyzna, który wyprowadził się z domu i nie miał gdzie się podziać. Wcześniej nie założył rodziny, a bliscy odwrócili się od niego, gdyż popadł w nałóg alkoholizmu. Wstydził się samego siebie i swojego postępowania, lecz nawyk był silniejszy od niego. Jego sytuacja życiowa naprawdę malowała się w ciemnych barwach, a los nie był dla niego zbyt hojny, więc upodobał sobie to miejsce, by choć na chwilę się tu zatrzymać. Po krótkich przemyśleniach zrozumiałam, że dorosłość jest bardzo niesprawiedliwa i trudna, gdyż tak szybko można popaść w sidła nałogów i dotknąć dna. Dlatego żaden człowiek nie powinien być sam, lecz znaleźć osobę, która poda pomocną dłoń w trudnych sytuacjach. Uświadomiłam sobie również, że najważniejsza dla człowieka powinna stać się rodzina, bo to ona nadaje sens życia i dzięki temu każdy odnajduje to, czego szukał, czyli miłość i ciepło bliskiej osoby. [...

                                                                                   /Patrycja/

                                                                   ***

[... ] Czułam, że chcesz coś powiedzieć, lecz z Twoich ust nie padło ani jedno słowo. Przypominając sobie tę sytuację, nasuwają mi się dwa ostatnie wersy wiersza Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej pt. Zakochani :

 (...) nad jeziorem siedzą dwie niemowy,
czekając, aby słowik niemoc ich wysłowił.

          Te słowa idealnie odzwierciedlają zaistniałe wówczas wydarzenie. Chciałabym, żeby uczucie, takie jak wtedy, towarzyszyło nam już zawsze. Dorośli pewnie w takiej sytuacji powiedzieliby z pogardą w głosie: „To jeszcze dzieci, nie znają życia, a już planują przyszłość. Czeka ich rozczarowanie." Jeśli tak wygląda dojrzałość, to pragnę zostać dzieckiem. Nie chcę być tak bardzo przyziemna i pozbawiona empatii. W sumie nie interesuje mnie zdanie innych, a w szczególności takich osób. Mam nadzieję, że moje marzenia, nasze plany zostaną niezmienione, a kiedyś spełnione. Mimo, że staniemy się bardziej dorośli, wytrwamy w tych postanowieniach. Dzielące nas kilometry to nie problem. „Jeszcze” - mówią rodzice. Oby nigdy nim nie były. W tym momencie przypomniała mi się nasza rozmowa, kiedy padły bardzo pokrzepiające słowa: „Jeśli coś się stanie, to zbudujemy tratwę z pozostałości emocji i przepłyniemy nią przez ocean smutków i zmartwień." Jest to również fragment tekstu bardzo znanej piosenki grupy SBS. [...]

                                                                                                  / Klaudia /