Słowo za słowem

POWTÓRKA NR 7

Zdanie wielokrotnie złożone

Zdanie wielokrotnie złożone – składa się z co najmniej trzech zdań składowych, które mogą być w stosunku do siebie złożone współrzędnie, lub podrzędnie, lub i współrzędnie, i podrzędnie, np.

(1) Lubię filmy, (2) ale wolę czytać powieści Jane Austin, (3) dlatego teraz wybieram się do biblioteki.

        1                                             2                                                                   3
Zdanie 1 – zdanie główne;  Zdania 1 i 2 – złożone współrzędnie przeciwstawne; Zdania 2 i 3 – złożone współrzędnie wynikowe.


(1) Obiecała mi, 
                            (co?) (2) że się ze mną spotka,      
                                                                           (pod jakim warunkiem?) (3) jeśli tylko upora się z nadrobieniem zaległości.
          
Zdanie wielokrotnie złożone 
zdanie 1 – zdanie główne, zdanie nadrzędne do zdania 2;
zdanie 2 – zdanie podrzędne do zdania 1 dopełnieniowe; zdanie nadrzędne do zdania 3;
zdanie 3 – zdanie podrzędne do zdania 2 okolicznikowe warunku.
(1) Podoba mi się malarstwo, (2) więc pójdę do galerii, (3) żeby obejrzeć najnowszą wystawę.                                                                             po co?        
Wypowiedzenie wielokrotnie złożone
Zdanie 1 – zdanie główne;
Zdania 1 i 2 – złożone współrzędnie wynikowe;
Zdanie 2 – nadrzędne do wypowiedzenia 3;
Wypowiedzenie 3 – podrzędne do zdania 2 okolicznikowe celu.

Imiesłowowy równoważnik zdania

Czym jest imiesłowowy równoważnik zdania?

Czasem jest tak, że zdanie podrzędne zamiast normalnego orzeczenia (myślał, pisał, wiał) ma imiesłów (myśląc, pisząc,wiejąc). Wtedy właśnie mamy do czynienia z imiesłowowym równoważnikiem zdania podrzędnego.

imiesłowowy równoważnik             zdanie nadrzędne
zdania podrzędnego                                   Janek zapomniał o bożym świecie.
Myśląc o Joasi, 

imiesłowowy równoważnik                                                       zdanie nadrzędne
zdania podrzędnego                                                             zapłakał rzewnie.
Sprawdziwszy stan konta, 

imiesłowowy równoważnik                                                    zdanie nadrzędne
zdania podrzędnego                                                     wpadł do dziury przy drodze.Biegnąc do domu, 

• Mówiąc o imiesłowowym równoważniku zdania, mamy na myśli tylko
  • imiesłowy przysłówkowe uprzednie (usłyszawszy, wykrzyczawszy) lub współczesne (pisząc, krzycząc). 
• Pamiętaj!
  Dla obu zdań – i podrzędnego, i nadrzędnego – wykonawcą imiesłowu i wykonawcą orzeczenia musi być ta sama osoba. 
  
  A.
  Anka rozważa swoje szanse i równocześnie gotuje barszcz.         Zdanie złożone współrzędnie
  Anka, rozważając swoje szanse, równocześnie gotuje barszcz.imiesłowowy równoważnik zdania podrzędnego
  
  Anka rozważa i Anka gotuje. Jest OK – i tu, i tu Anka jest podmiotem. 
  
  B.
  Kiedy spacerowałem, potwornie grzało słońce.          
  Spacerując, odczuwałem potworne gorąco słońca. 
  imiesłowowy równoważnik zdania podrzędnego  
  
  Ja spaceruję. Ja odczuwam.  Jest OK – i tu, i tu ja jest podmiotem. 
  
  C.
  Gdy się opalałem, pogryzły mnie komary.   
  Opalając się, zostałem pogryziony przez komary.  imiesłowowy równoważnik zdania podrzędnegoJa się opalałem. Ja zostałem pogryziony.  OK – i tu, i tu ja jest podmiotem.
  D.
  Kiedy przeczytałem o Robinsonie, współczułem mu.  Przeczytawszy o Robinsonie, współczułem mu.imiesłowowy równoważnik zdania podrzędnego  
  
  Ja przeczytałem. Ja współczułem.  OK – i tu, i tu ja jest podmiotem.
  E.
  Kiedy korzystałem z komputera, zepsuł się.   Korzystając z komputera, zepsuł się!     
  Ja korzystałem z komputera,  on się zepsuł. Błąd! Dwa różne podmioty