Słowo za słowem

Powtórka nr 5 CZĘŚCI ZDANIA

Główne części zdania

Orzeczenie

- czasownikowe – wyrażone czasownikiem w formie osobowej

Matka kocha Kasię.

- imienne – składa się z łącznika i orzecznika

Chłopiec został marynarzem.

Magda jest studentką.

Podmiot
Odpowiada pytania:
kto? co?
kogo? czego?

- podmiot gramatyczny:

Huk rozszedł się po dolinie. 

- podmiot logiczny:

Wody przybyło w rzece.

-  podmiot domyślny:

Lubię lody. (ja)

-  podmiot szeregowy:

Zosia, Kasia i Iga poszły do sklepu.

Drugorzędne części zdania

§  Dopełnienie

Odpowiada na pytania wszystkich przypadków
oprócz mianownika i wołacza

 Chłop rąbie drzewo siekierą.
drzewo – dopełnienie bliższe
siekierą – dopełnienie dalsze

§  Przydawka

Odpowiada na pytania:

jaki? jaka? jakie?
czyj? czyja? czyje?
który? która? które? 
  ile? czego? z czego?

Przeczytam tę ciekawą książkę.

Odwiedzę tego miłego chłopca.

Nasza drużyna przegrała.

Trzecia lekcja to matematyka.

Pięć złotych nie wystarczy.                                                                                                                     Osełka masła leżała na stole.
Kubek z plastiku jest niezdrowy.

§  Okolicznik

-  czasu 
kiedy? odkąd? dokąd? jak długo? 

Wieczorem poszedłem go odwiedzić.

Gadaliśmy do rana.

-  miejsca 
gdzie? skąd? dokąd? którędy?

Idę do przedszkola.

- sposobu 
jak? w jaki sposób?

Szedłem kulejąc

Z trudem otworzył drzwi.

Dzielnie walczyli za ojczyznę.

- przyczyny 
dlaczego? z jakiej przyczyny?

Odwołano zawody z powodu deszczu.

-  celu 
po co? na co? w jakim celu?

Idź do domu po siostrę.

Poszli po bułki i chleb.

Zrobili to dla zabawy.

-  stopnia i miary 
w jakim stopniu? w jakiej mierze?

Początek roku był dla mnie nadzwyczaj smutny.

Jest bardzo ładna.

- warunku 
pod jakim warunkiem?
w jakim wypadku?,
jeśli co?

W razie deszczu zabierz ze sobą parasol.

W przypadku nieobecności zaliczysz to w innym terminie.

-  przyzwolenia 
mimo co?
(po)mimo czego?

Mimo senności nie przestał się uczyć.

Poszli w góry pomimo gęstej mgły.